Sóng thần là gì? Tại sao lại có sóng thần

0
328
Sóng thần là gì? Nguyên nhân gây nên sóng thần
Sóng thần là gì? Nguyên nhân gây nên sóng thần

Như các bạn đã biết thiên nhiên có rất nhiều điều mà con người chưa khám phá hết. Có rất nhiều hiện tượng tự nhiên gây ảnh hưởng lớn đến sự sống của chúng ta. Một trong số đó là sóng thần. Vậy sóng thần là gì? Tại sao lại có sóng thần? Hãy cùng Top10suthat.net tìm hiểu ngay nhé!

Khái niệm sóng thần là gì?

Sóng thần hay còn gọi là tsunami, là một loạt các đợt sóng được tạo thành khi một lượng thể tích nước lớn từ đại dương bị chuyển dịch chớp nhoáng trên một quy mô lớn. Nguyên nhân gây ra sóng thần có thể là do động đất, dịch chuyển địa chất lớn, núi lửa phun, va chạm thiên thạch và các thảm họa tự nhiên khác. Hậu quả của sóng thần có thể là tai hại cực lớn, khiến hàng trăm ngàn người mất mạng trong vòng vài giờ.

Sóng thần là gì? Tại sao lại có sóng thần
Khái niệm về sóng thần

Nguồn gốc của từ “tsunami” được lấy từ tiếng Nhật, có nghĩa là: “bến” (津 tsu, âm Hán Việt: “tân”) và “sóng” (波 nami, “ba”). Thuật ngữ này được đặt ra bởi các ngư dân Nhật Bản, ngay cả khi họ không biết nguyên nhân gốc rễ của những cơn sóng lớn này xuất phát từ nơi nào. Sóng thần bắt đầu từ đáy biển sâu và có biên độ khá nhỏ khi còn ngoài khơi, tuy nhiên chiều dài của chúng lên đến hàng trăm km. Do đó, khi ở xa bờ, chúng ta khó nhận biết được sóng thần mà chỉ cảm nhận được đó là một cơn sóng cồn trải dài.

Tại sao lại có sóng thần

Các nguyên nhân chính gây nên sóng thần như:

  • Sóng thần có thể hình thành khi đáy biển bị biến dạng đột ngột theo chiều dọc, chiếm chỗ của lượng nước nằm trên nó. Điều này thường xảy ra tại các rìa mảng lục địa, khi sự di chuyển lớn theo chiều dọc của vỏ Trái Đất xảy ra.
  • Các trận động đất do va chạm mảng đặc biệt cũng có thể tạo ra sóng thần. Khi một mảng đại dương va chạm với một mảng lục địa, rìa mảng lục địa có thể chuyển động xuống dưới, áp suất quá lớn tác động lên rìa mảng khiến nó nhảy giật lùi lại, tạo ra các đợt sóng chấn động vào vỏ Trái Đất.
  • Bên cạnh đó, các vụ lở đất và sụp đổ núi lửa dưới đáy biển cũng có thể làm chấn động cột nước, khiến trầm tích và đá trượt xuống theo sườn núi rơi xuống đáy biển.
  • Một vụ phun trào núi lửa dưới biển cũng có thể tung lên một cột nước để hình thành sóng thần. Khi khối lượng nước bị dịch chuyển vị trí chuyển động dưới tác động của trọng lực để lấy lại thăng bằng, các con sóng được hình thành và tỏa ra trên khắp đại dương giống như các gợn sóng trên mặt ao.
Sóng thần hình thành như thế nào
Sóng thần hình thành như thế nào?

Các dấu hiệu nhận biết có sóng thần sắp đến

Nếu khi đi biển mà bạn nhận thấy những dấu hiệu sau đây thì thường sẽ là có một trận sóng thần sắp đến:

  1. Động đất. Nếu bạn cảm thấy nền đất rung chuyển mạnh mẽ đến mức không thể giữ thăng bằng, có thể đó là dấu hiệu của một trận sóng thần.
  2. Các bọt khí nổi lên trên mặt nước, tạo cảm giác như nước đang sôi.
  3. Nước trong sóng có thể trở nên nóng bất thường.
  4. Nước có mùi khó chịu như khí hydro sulfide hay mùi xăng dầu.
  5. Nước làm da bị mẩn ngứa.
  6. Tiếng ồn, như tiếng máy bay phản lực, tiếng quạt trực thăng hay tiếng huýt sáo.
  7. Biển rút lui một cách đáng chú ý.
  8. Mây đen vần vũ trên bầu trời.
  9. Vệt sáng đỏ ở đường chân trời.
  10. Tiếng gầm rú khi sóng thần đang ập vào bờ, giống như tiếng của chuyến tàu hỏa đang tiến gần.
  11. Chim hải âu bay ngược biển.

Ngoài ra, nhiều đất nước sẽ còn cảnh báo bằng tiếng còi khi có trận sóng thần sắp đến.

Dấu hiệu cho thấy sóng thần sắp xuất hiện

Ảnh hưởng của sóng thần đối với con người

Sóng thần là những cột nước cao hàng chục mét, có thể cuốn trôi mọi thứ trên đường đi và gây ra những thiệt hại không thể lường trước được.

Khi xuất hiện, sóng thần có thể có khoảng cách giữa các đợt sóng kế tiếp lên tới 2 giờ đồng hồ, bước sóng có thể lên tới 500km. Vận tốc di chuyển của sóng thần rất nhanh, có thể đạt tới 890km/h ở vùng biển sâu 6100 m. Chúng có thể đi qua Thái Bình Dương trong vòng chưa đầy một ngày. Những cột nước cao hàng chục mét của sóng thần có thể gây thiệt hại nghiêm trọng và nhấn chìm mọi thứ nó đi qua.

Sóng thần còn có thể gây ra lũ lụt sâu lan vào đất liền đến 305m hoặc xa hơn, với nước và các mảnh vụn bao phủ cả khu vực rộng lớn. Lũ do sóng thần gây ra có thể cuốn trôi tài sản và sinh mạng ra phía đại dương.

Top 5 vụ sóng thần lớn nhất từ trước tới nay

  1. Trận sóng thần Okushiri, Nhật Bản năm 1993: Trận sóng thần Okushiri là một trận sóng thần quy mô khá lớn, xảy ra ở đảo Okushiri, Nhật Bản vào năm 1993. Nó được gây ra bởi một trận động đất 6,8 độ Richter. Sóng thần đã làm chết hơn 200 người và gây thiệt hại lớn cho kinh tế và hạ tầng địa phương. Tuy nhiên, phản ứng khẩn cấp và phục hồi sau đó đã giúp đảm bảo an toàn cho người dân và tái thiết kinh tế địa phương.
  2. Trận sóng thần Ấn Độ Dương năm 2004: Trận sóng thần Ấn Độ Dương năm 2004, còn gọi là Trận động đất và sóng thần Sumatra-Andaman, là một trận động đất mạnh 9,1 độ richter đã xảy ra ngày 26 tháng 12 năm 2004 ở vịnh Bengal. Đây là một trong những trận động đất mạnh nhất đã được ghi nhận trong lịch sử và đã gây ra thiệt hại khủng khiếp khắp Ấn Độ Dương, gây ra hơn 230.000 người thiệt mạng.
  3. Trận sóng thần nam Đảo Java, Indonesia năm 2006: Trận sóng thần nam Đảo Java, Indonesia năm 2006 là một trận sóng thần kinh hoàng xảy ra vào ngày 17 tháng 7 năm 2006. Trận động đất mạnh 7,7 độ richter đã gây ra trận sóng thần với chiều cao lên tới 20 mét. Sóng thần đã quét qua các khu dân cư ven biển, khiến hơn 600 người thiệt mạng và hàng ngàn người bị thương và mất nhà cửa. Sự kiện này đã gây ra một cơn địa chấn tâm lý ở Indonesia và trên toàn thế giới.
  4. Trận sóng thần Chile năm 2010
  5. Trận sóng thần Sendai, Nhật Bản năm 2011

Mặc dù với vị trí địa lý đặc biệt ở biển Đông, Việt Nam hàng năm phải gánh chịu ảnh hưởng của rất nhiều cơn bão lớn nhỏ và nhiều thiên tai khác. Tuy nhiên, so với các nước cùng khu vực thì tính đến nay, Việt Nam vẫn chưa từng xuất hiện hiện tượng sóng thần.

Nguồn tham khảo: wikipedia

Các từ khóa liên quan: dấu hiệu nhận biết sóng thần, tác hại của sóng thần, nguyên nhân của sóng thần, lịch sử sóng thần ở Việt Nam, Việt Nam có sóng thần chưa